K1 en K2 is het etalageproject van WARP en onze buren, het kunstenaarskoppel Edith Ronse & Michaël Pycke in de Apostelstraat 14 en 20 in Sint-Niklaas. In 2017 startte dit initiatief om extra presentatiemogelijkheden te creëren voor (opkomende) beeldende kunstenaars. Voor 2025 werd Saraya Richter aangesteld als coördinator.
HOMA ARKANI – ‘Hair-itage’ - K1-etalage
Al eeuwenlang kent de mens betekenis toe aan het haartooi. Deze codes, rituelen en schoonheidsidealen verschillen van cultuur tot cultuur en vormen een taal op zich. Zo associeerde men in de periode van de Vlaamse Primitieven een hoog voorhoofd met intelligentie en een adellijke afkomst. Om aan dit schoonheidsideaal te voldoen, knipte of scheerde men soms tot zeven centimeter van de voorste haarlijn weg. Nog ver voor het begin van onze jaartelling communiceerden vrouwen in Namibië via hun vlechten met hun omgeving. De vlechtwijze van het haar vertelt iets over hun clan, leeftijd, geloof, sociale klasse of de status van huwelijk.
Het is deze taal van haardracht die centraal staat in het werk van de Iraanse kunstenares Homa Arkani. Voordat ze naar België verhuisde, leefde ze in Teheran 35 jaar onder het regime van de Islamitische Republiek. De strikte regels van dit regime, hebben een immense impact op het leven en de rechten elke vrouw in Iran. Elke afwijking van onbedekt haartooi wordt gezien als een vorm van protest en hardhandig aangepakt. Denk maar aan de 22-jarige Mahsa Amini die haar hoofddoek te los zou hebben gedragen en in 2022 overleed aan de verwondingen na haar arrestatie. Haar dood versterkte de al veel langer lopende massaprotesten waar ook Homa Arkani deel van uitmaakte toen ze nog in Iran woonde.
Ook Homa’s kunst is een vorm van verzet. Ze schildert, tekent haar en gebruikt het ook letterlijk om sculpturen mee op te bouwen en steeds symboliseert het weerstand en kracht. Ze gebruikt het om iets te onthullen of verhullen. Dit laatste kan hierbij ook een positieve betekenis hebben. Want soms verhullen we om iets of iemand te beschermen. Zo groeide Homa als kind deels op bij haar grootouders in de bergen. De ouderlijke oplossing om Homa te vrijwaren tegen de Iran- Irakoorlog.
In de reeks ‘Hair-itage’ legt Arkani de parallel met de geschiedenis van Afrikaanse haardrachten. Tot slaaf gemaakte vrouwen vlochten hun haar tot cornrows: dicht tegen de hoofdhuid gevlochten strengen met zaden en kleine objecten erin. Zo werd het haartooi een vernuftige landkaart met aanwijzingen voor ontsnappingsroutes. Met haar installatie in de K1-etalage eert Homa Arkani de creatieve manier waarop haar gebruikt kan worden te ontsnappen aan onderdrukking: de vlucht naar de vrijheid.
Tekst: Saraya Richter
GIANNINA URMENETA OTTIKER - K2-etalage
Arthur Conan Doyle, de bedenker van detective Sherlock Holmes, was fel geïnteresseerd in fotografie. In de 19de eeuw was dat nog een gloednieuw en experimenteel artistiek medium. Ondanks het bewijs dat geesten fotograferen een bedrieglijke praktijk was, toch bleef hij er rotsvast in geloven. Het geheim van dergelijke ‘ghostly pictures’ bestond uit het ontwikkelen van een tweede beeld op een ander fotografisch negatief. Op die manier ontstaat er een soort van beeldsluier; een gelaagde foto met imperfecties en onscherpte die de verbeelding aanwakkert.
Heel bewust heeft Giannina Urmeneta Ottiker zich deze methodiek eigen gemaakt en dat heeft alles te maken met haar persoonlijke herinneringen en die van haar familiegeschiedenis. Heel beknopt samengevat bestaat die uit avontuur met reizen over verschillende continenten heen, porties durf, doffe tegenslag om daarna terug aan de slag te gaan. Zo kwam ook Giannina met haar rugzak uit Peru bijna per toeval in België terecht. Een verblijf van enkele dagen, werden weken en ondertussen zijn dat zelfs vele, fascinerende, jaren geworden. Ze studeerde fotografie, was lang de huisfotograaf van VIERNULVIER aka ‘De Vooruit’ en bouwde haar oeuvre coherent uit.
In haar foto’s, met oog voor kleine menselijke gebaren en nederige bewondering voor de natuur, voegt ze zoals in de ‘ghostly pictures’ een bijkomende laag toe. Het zijn beelden uit het fotoarchief van haar grootvader die zijn ervaringen en omgeving eveneens met de camera op pellicule vastlegde. Als chef-kok bestaat het visueel gerecht van Giannina dus uit het mengen van haar eigen kijk op de wereld en de fotografische herinneringen van haar familie. Beelden worden naast, bij en over elkaar geschikt en de foto’s zelf zijn ‘verdubbeld’ omdat ze geïnjecteerd zijn met een herinnering.
Op een of andere manier zijn het fantoom-beelden. Zelfs al ontbreekt er bij iemand een van de ledematen, dan blijft die afwezigheid zich vaak als een spookgedachte in de geest manifesteren. Het wekt de indruk dat het verlies toch tastbaar aanwezig blijft. Een ietwat verwant gevoel - maar dan bij mensen, omschreef een filosofe ooit met het begrip ‘Nepantleras’: personen die een plek bewonen, maar zich mentaal steeds tussen verschillende werelden blijven bewegen. Een dialoog tussen aan- en afwezigheid, fotografie als een merkwaardige imaginaire prothese die het onbereikbare tastbaar maakt.
Tekst: Stef Van Bellingen
.svg)
