NANDIPHA MNTAMBO

° Mbabane, Swaziland 1982

leeft en werkt in Kaapstad — Zuid-Afrika

Nandipha Mntambo nam deel aan Coup de Ville 2010. Deze tekst verscheen in de catalogus.

Nandipha Mntambo onderzoekt binnen haar oeuvre de positionering van de vrouw als strijdbare figuur in de samenleving, de geschiedenis en de mythologie. Hoewel de kunstenares uiteenlopende media benut, maakt ze vaak gebruik van haar eigen lichaam en vormen koeienvellen een regelmtig terugkerend materiaal. Deze verwijzing schrijft ze toe aan haar origine uit Swaziland waar het bezit en de omgang met vee een cruciale rol speelt binnen de maatschappij.

In haar videowerk Ukungenisa (de titel betekent: als een generaal die het veld overschouwt) neemt Mntambo de nog steeds omstreden rol van vrouwelijke torero op zich. Haar historische voorbeeld is Conchita Cintrón, die vanaf de jaren 1930 als eerste matador het stierenvechten met succes beoefende. Mntambo is weinig of niet geïnteresseerd in de factor van roem, maar in de erkenning die Cintrón als vrouw binnen een exclusieve mannenwereld wist te verwerven. De realisatie van evenwaardigheid van genders of de emancipatie in een bredere zin laat Mntambo steeds gepaard gaan met het doorbreken van grenzen.

In Ukungenisa imiteert de kunstenares met grote concentratie en zo elegant mogelijk de manoeuvres die bij het dodelijke ritueel van het stierengevecht horen. Mntambo is uitgedost in torrerokledij. Vreemd aan deze uitrusting zijn echter de gelooide koeienhuiden die ze op de rugzijde draagt. Enerzijds fungeren ze als een soort harnas, maar ook verwijzen ze naar de relatie tussen het dierlijke en het menselijke. Mntambo's fascinatie voor deze binding gaat terug op de (Griekse) mythologie waarin de verhouding mens-dier de strijd tussen natuur en cultuur symboliseert. In de metamorfose van de oppergod Zeus als stier om Europa te kunnen ontvoeren en verkrachten ziet Mntambo de brute oppositie tussen heerser en overheerste. deze thematiek leidt in de video Ukungenisa tot de bewuste keuze van een verlaten arena in Mozambique.

Tijdens de periode van het kolonialisme streden zwarten op deze locatie om hun leven tot vermaak van de Portugese heersers. Mntambo herneemt dit gevecht, maar het ontbreken van toeschouwers in de immense arena ontneemt aan het opgevoerde ritueel zijn mogelijke spektakelwaarde. De leegte, waarin ze zich voortbeweegt, evoceert de eenzaamheid van een existentiële strijd.